سرتيبپ پرسي سايكس، پايه گذار و فرمانده قشون تفنگداران جنوب در ميان افسران بريتانيايي در بندرعباس در فروردين 1295 ه.ش.

Imperial war museums

پليس جنوب در ايران

«جنگ جهاني اول» در تاريخ 6 مرداد 1293 ه.ش آغاز شد. ايران نيز با وجود اعلام بي طرفي، مورد هجوم و ورود و فعاليت بيگانگان قرار گرفت و روس ها در شمال، عثماني ها در غرب و آلمان ها به طور پراكنده و در مركز و جنوب ايران به فعاليت پرداختند. اين فعاليت ها سبب تضعيف «بريتانيا» كه از پيشتر در ايران داراي نفوذ و در جنوب ايران داراي تاسيساتي بود شد؛ تا جايي كه در سال 1294 ه.ش بر اثر كار آلمان ها، همه اتباع انگليسي از چند شهر ايران از جمله يزد اخراج شدند و تاسيسات آن ها هم غارت شد.

دولت «انگلستان» كه اوضاع را خطرناك دانست، دست به ابتكاري زد و پايه تشكيل قواي انگليس را از جنوبي ترين نقطه ايران ريخت. اين ارتش كه به فارسي «قشون تفنگداران جنوب» يا «پليس جنوب» ناميده و خوانده شد ⁽¹⁾ از 16 مرداد 1294 ه.ش به طور قانوني و با ظرفيت اسمي 11000 تن شكل گرفت و در 26 اسفند همان سال با ورود «سر پرسي سايكس» ⁽²⁾ از «هندوستان» به «بندر عباس» به طور رسمي آغاز به كار كرد.

«ژنرال سايكس» كه بسيار با ايران آشنا بود و سال ها در آن زيسته بود، هسته ارتش خود را از فرماندهان انگليسي و 500 تفنگدار هندي يا انگليسي شكل داد و با سرباز گيري و استخدام نيرو هاي ژاندارمري، سربازان ايراني را هم بر آن سپاه افزود و شمار نيرو هاي آن را تا چندين هزار تن رساند. اين قشون پس از اندكي، حركت خود را از «بندر عباس» آغاز نمود و به «كرمان»، «شيراز» و يزد و ... رفت و ايران را از جنوب به مركز جاروب كرد. با آن كه تمركز و قلمروي فعاليت آن ها در جنوب ايران بود حتي پاي آن ها به «اصفهان» و «تهران» هم رسيد.

القصه، اين سپاه توانست به بهترين وجه از منافع «بريتانيا» در «جنگ جهاني اول» در ايران حفاظت كند و امنيت نظامي، تجاري و نفتي جنوب ايران را براي آن كشور تامين كند. پس از پايان يافتن «جنگ جهاني اول» به نفع «متفقين» و «انگلستان» در 19 آبان 1297 ه.ش، «پليس جنوب» هم به دليل عدم حمايت و رضايت دولت ايران در سال 1300 ه.ش به كار خود پايان داد. اين انحلال در سه مرحله و ظرف 6 ماه صورت گرفت و درجه داران انگليسي و هندي از كشور خارج و افسران ايراني به ارتش نوين ميهن پيوستند.

دنباله نوشته ...

عكس هاي پليس جنوب از يزد

«قشون تفنگداران جنوب» كه از قوا و نوآوري هاي «بريتانيا» در «جنگ جهاني اول» بود گاه در مسير عبوري خود مرتكب خرابي، غارت، قتل، تجاوز، سركوب و ايجاد قحطي و تفرقه مي شد. همين قشون در جا هايي هم به سركوب راهزنان، تامين امنيت، احداث جاده و راه آهن و مرمت خط تلگراف مي پرداخت. اما بيشتر مورد خشم علما و مبارزه و مقاومت مردم ايران بود.

اين ارتش، افزون بر واحد هاي نظامي، اطلاعاتي و درماني، واحد فرهنگي هم داشت. از جمله كار هاي اين واحد انتشار «روزنامه فارس» در «شيراز» بود. اما مهمترين و ارزشمند ترين يادگار آن قشون براي اين زمان، به جاي گذاشتن عكس هاي بسيار شگرف و ارزشمند از شهر ها و آبادي هاي مسير عبور آن ها است كه اكنون با جستجو در پايگاه «موزه سلطنتي جنگ بريتانيا» ⁽³⁾ به طور رايگان در دسترس همگان مي باشد. برخي از اين عكس ها در زمره ارزشمندترين عكس هاي تاريخي در زمينه نماي خود مي باشند.

عبور و توقف اين ارتش در شهر يزد از 23 مرداد تا تا 6 شهريور 1295 ه.ش به طول انجاميده است. در آن موزه تاكنون نزديك به 10 قطعه عكس از يزد پيدا شده كه همه براي همان دوره هستند كه طي دو بخش منتشر مي شود. به اميد خدا در آينده بخش دوم اين عكس ها به همراه متني درباره عبور «پليس جنوب» از يزد در همين «وبلاگ» منتشر خواهد شد و عكس ها در «بايگاني» قرار خواهند گرفت.

در پايان از همه مردم و به ويژه پژوهشگران معماري و تاريخ و اسناد دعوت مي شود دانسته ها و يافته ها و نكته هاي خود از اين عكس ها را براي همه ما بيان كنند.

دوباره برافراشته شدن پرچم بريتانيا در يزد

پليس جنوب در يزد

مسجد امير چخماق يزد

دورنمايي از يزد

ميدان امير چخماق يزد