1- چكيده
حوادث رانندگي يكي از معضلات مهم بهداشتي اي است كه سلامت انسان ها را به خطر انداخته است. رتبه تصادفات وسايل نقليه به عنوان عامل مرگ و مير از رتبه هاي پايين به صدر درجه بندي سلسله علل مرگ و مير تغيير يافته است. با توجه به افزايش بيش از حد انتظار وسايل نقليه در استان يزد، به ويژه موتور سيكلت، و با بالا بودن ميزان مرگ و مير ناشي از تصادفات در اين استان، مطالعه حاضر با هدف ترسيم سيماي تصادفات وسايل نقليه در استان يزد در سال 1383 انجام گرفت.
اين مطالعه به صورت توصيفي و با استفاده از سوابق و پرونده هاي موجود تصادفات در اداره راهنمايي و رانندگي صورت گرفت و براي تحليل نتايج از «نرم افزار spss» و آمار توصيفي استفاده شد.
نتايج اين مطالعه نشان داد در سال 1383، تعداد 8234 فقره تصادف در استان يزد اتفاق افتاده است و 66.1% از اين تصادفات، خسارتي و 29.9% جرحي و 3.9% تصادفات منجر به فوت شده است. از نظر توزيع سني رانندگان، بيشترين تصادفات در گروه سني 24 - 18 سال (32.2%) بوده است و سپس در گروه سني 34 - 25 سال (30.8%) بوده است. 92.5% از رانندگان، مرد و 7.5% زن بوده اند. در خصوص علت تصادفات انجام شده، 34.4% عدم رعايت حق تقدم، 8.01% حركت با دنده عقب، 4.1% انحراف به چپ و راست، 5.1% عدم رعايت فاصله طولي علت تصادفات بوده اند. از نظر استفاده از كمربند و كلاه ايمني تنها 3.1% از رانندگان ماشين از كمربند و 4.1% از رانندگان موتور سيكلت از كلاه ايمني استفاده كرده بودند.
با توجه به نتايج اين مطالعه، آموزش اصول و مقررات راهنمايي و رانندگي به دانش آموزان در مدارس و عموم مردم جامعه و نيز اتخاذ تدابيري مناسب براي پيشگيري از سوانح و تصادفات پيشنهاد مي گردد.
واژگان كليدي: تصادف، وسيله نقليه، ترافيك، يزد.
2- مقدمه
3- روش بررسي
4- يافته ها
5- بحث
در خصوص علت تصادفات، نتايج اين تحقيق نشان داد كه عدم رعايت حق تقدم، حركت با دنده عقب و عدم رعايت فاصله طولي بيشترين علت تامه تصادفات بوده كه نتايج آن با گزارش پايانه هاي كشور مطابقت دارد (13). در مطالعه «الماسي» و همكاران (1) بيشترين عامل رخ دادن تصادفات، عدم رعايت حق تقدم (31.4%) و سپس عدم رعايت فاصله طولي (25.4%) بوده است كه با نتايج مطالعه ما همخواني دارد. با توجه به اين نتايج، يكي از عوامل مهم بروز تصادف، عامل انساني مي باشد و آموزش رانندگان وسايل نقليه در خصوص رعايت قوانين رانندگي مي تواند در كاهش ميزان تصادفات موثر باشد. ضمن اين كه آموزش ترافيك نيازمند برنامه ريزي طولاني مدت و شناخت بيشتر فرهنگ جامعه و برنامه ريزي مدون مي باشد.
يكي ديگر از ويژگي هاي عامل انساني در خصوص توزيع تصادفات، سن مي باشد. سن اكثر رانندگاني كه دچار تصادف شده اند بين 40 - 20 سال مي باشد كه محدوده سني فعال جامعه مي باشند. اين نيروي فعال كه در قالب راننده يا سرنشين در وسايل نقليه هستند، بخشي از نيروي مولد جامعه مي باشند كه بر اثر تصادف ممكن است دچار خسارت هاي مالي و جاني شوند كه اين امر خسارات فراواني را به اجتماع و نهاد خانواده وارد مي كند. نتايج توزيع سني در اين بررسي با مطالعه «كرمانشاه» (1) و گزارش پايانه ها (13) مطابقت دارد.
توزيع تصادفات بر حسب فصل نشان دهنده افزايش تصادفات از فصل بهار تا تابستان مي باشد و بيشترين تصادفات در ماه هاي زمستان اتفاق افتاده است كه آمار متفاوتي را با مطالعه انجام شده در استان كرمانشاه (1) نشان مي دهد. در آن مطالعه، بيشترين تصادفات در فصل بهار بوده است؛ در حالي كه در مطالعه انجام شده در «استان اصفهان» (5) در سال 1376، بيشترين تصادفات به ترتيب در تابستان و پاييز بوده است. توزيع تصادفات بر حسب زمان تصادف نشان داد كه بيشترين تصادفات در روز اتفاق افتاده است كه مي تواند به علت تردد بيشتر وسايل نقليه در طول روز باشد كه در مطالعه استان كرمانشاه (1) و استان اصفهان (5) نيز نتايج مشابهي به دست آمده بود.
در خصوص سطح تحصيلات رانندگان نيز نتايج مطالعه نشان داد اكثر رانندگان داراي تحصيلات كمتر از ديپلم بوده اند كه اين مسيله مي تواند از نظر فرهنگي قابل توجه باشد. رعايت قوانين راهنمايي و رانندگي و داشتن اعتقاد و باور به اين مقررات مي تواند نقش مهمي در كاهش اين حوادث داشته باشد. از دلايل بالا بودن صدمات جاني در حوادث رانندگي، عدم استاندارد ماشين هاي مورد استفاده و نيز تاخير در رسيدگي و انتقال مصدومين مي باشد كه اين مسيله به گفته «سازمان جهاني بهداشت» (3 و 9) يكي از مشكلات كشور هاي در حال توسعه مي باشد و مسيله مهم ديگر، وضعيت كنترل ترافيك در كشور مي باشد و اين كه مقررات مدوني براي دوچرخه سواران و موتور سواران وجود ندارد و يا اين كه موقتي مي باشد. آموزش مقررات زندگي اجتماعي و احترام به حقوق ديگران در خانه و مدرسه و نيز توسط رسانه هاي گروهي مانند مطبوعات و «صدا و سيما» يك امر اساسي و مهم مي باشد. مواظبت بيشتر ماموران راهنمايي و رانندگي در جهت اجراي قوانين توسط رانندگان مي تواند در پيشگيري از بروز حوادث رانندگي موثر و ارزنده باشد.
در خصوص استفاده از كمربند ايمني و كلاه ايمني، با توجه به نتايج اين مطالعه، كمتر از 5% رانندگان از كلاه ايمني و كمربند استفاده نموده بودند. با توجه به اين كه مطالعات متعدد (7، 8 و 11) نشان داده است كه استفاده از كلاه ايمني و كمربند عامل مهمي در كاهش مرگ و مير و صدمات ناشي از تصادف مي باشد. پايين بودن آمار استفاده از آن ها، نشان دهنده نياز به فرهنگ سازي در خصوص استفاده از اين ابزار ايمني مي باشد.
6- نتيجه گيري
با توجه به نتايج اين مطالعه، آموزش اصول و مقررات راهنمايي و رانندگي به دانش آموزان در مدارس و عموم مردم جامعه و نيز اتخاذ تدابيري مناسب براي پيشگيري از سوانح و تصادفات پيشنهاد مي گردد. | 
حسين فلاح زاده
