بشنيغان، شمس آباد، بيده

1- بشنيغان ۩

سنگ قبر ابو عبدالله محمد مربوط به سال 533 هجري قمري در حسينيه سيد صدر الدين قنبر در بشنيغان از توابع ميبد در يزد؛ عبارات در متن آمده است.

ايرج افشار، كتاب يادگار هاي يزد

1-1- حسينيه سيد صدر الدين قنبر ۩

در قسمت جنوبي حسينيه سيد صدرالدين قنبر ^{(1) ۞} دو دهنه اطاق و يك ايوان قديمي بوده و بعداً در جهت شمال و غرب، غرفات و صفه هايي اضافه شده است. اطاق دست راست كه از ايوان بدان وارد مي شوند نمازگاه و مسجد است. اطاق دست چپ، مزاري است كه دو قبر در آن ديده مي شود. آثار تاريخي واقع در حسينيه را به شرح زير معرفي مي نمايد:

1- در محراب مسجد، سنگ قبري به اندازه 40 × 62 سانتي متر با خطوط كوفي تزييني و ساده نصب و مطالب منقور بر آن عبارت است از:

◊ متن: هذا قبر الشيخ السعيد المكني، ابو عبدالله محمد بن الحسن بن محمد بن موسي، رحمة الله عليه، في صفر سنه ثلاث و ثلثين و خمس مائه.
◊ حاشيه 1: بسم الله الرحمن الرحيم. ان الذين قالو ربنا الله، ثم استقاموا تتنزل عليهم الملائكه الا تخافوا و لا تحزنوا و ابشروا بالجنه.
◊ حاشيه 2: ×خوانده نشده.×
◊ حاشيه 3: بسم الله الرحمن الرحيم. شهد الله انه لا اله الا هو و الملائكة و اولوا العلم قائماً بالقسط لا اله الا ×ناتمام×.
◊ پيشاني: لا اله الا الله، محمداً رسول الله.

2- در قسمت جنوبي اطاق دست چپ ايوان، محرابي با گچ بري برجسته از عصر مغول هست كه در وسط آن سنگ قبري خوش نقش و ظريف به اندازه 58 × 115 سانتي متر به طور عمودي الحاق و نصب كرده اند و عبارات نسخ خوش آن بدين شرح است:

◊ پيشاني ومتن: اجاب دعوة المعبود و ارتحل الي دار الخلود، المولي الامام الاعظم الرحماني المرتضي الاعلم الصمداني، سلطان النقباء الحاج والحرم، مرشد طوايف الامم، المطلع علي الاوراد الربانيه، الواصل الي كمالات الانسانيه، زين العابدين، كمال الحق و الدين، علي الحسيني، في سنه سبع مائه، تغمّده الله بغفرانه.
◊ بالا: لا اله الا الله، محمد رسول الله.
◊ حاشيه اول: بسم الله الرحمن الرحيم. مالك يوم الدين ... و لا الضالين. بسم الله الرحمن الرحيم. قل هو الله احد ... كفواً احد.
◊ حاشيه دوم: دوازده امام.
◊ پايين: في شهر ربيع الاول سنه ست و سبعين و سبع مائة هجرية هلالية.
◊ دو طروف قوس: يا محمد، يا علي.

سنگ قبر كمال الدين علي حسيني مربوط به سال 700 هجري قمري در حسينيه بشنيغان؛ عبارات در متن آمده است.

ايرج افشار، كتاب يادگار هاي يزد

3- در وسط اطاق، شكل قبري وجود دارد كه مردم آن را منتسب به سيد صدر الدين قنبر مي كنند ولي سنگي سياه رنگ به اندازه 28 × 40 سانتي متر به طور عمودي بر بالاي سر آن نصب است كه به خط نسخ، اين عبارات را در بر دارد:

اجاب دعوة المعبود و ارتحل الي دار الخلود، العبد المحتاج الي رحمة الودود، الاستاذ شمس الدين محمد بن {نجم} الدين محمود محيابادي ^{(2) ۞} في اواخر ربيع الآخر لسنه احدي و خمسين و ثمانمائه.

4- سنگ قبر مرمر به اندازه 36 × 145 سانتي متر كه در صحن حسينيه، پيش پاي پله ايوان افتاده است و بجز دوازده امام و آيات قرآني بر صدر آن كتابت شده است: "وفات مرحوم ××× الدين عليشاه بن مولانا شمس الدين محمود به تاريخ شعبان 7×××." ^{(3) ۞}

5- سنگ ديگري از مرمر به اندازه 42 × 162 سانتي متر، در كنار سنگ قبلي افتاده با اين عبارت: "××× رضوان زبدة الاخيار و الاعيان ××× الخيرات و الاحسان، مولانا شمس الدين محمد بن جناب مغفور حميد مبرور سعيد حافظتين محمود صباغ اسبغ الله عليه ××× في سابع عشرين من شهر جمادي الآخر سنه ست و ثلثين و تسعمائه."

ظاهراً سنگ مذكور در شماره قبل، مربوط به پسر صاحب سنگ اخير است.

2- شمس آباد ۩

ظاهراً شمس آباد، همان است كه در قرن هشتم، مزرعه اي از مزارع بفرويه به شمار مي رفت و سيد ركن الدين يزدي به ضبط جامع الخيرات ^{(4) ۞} آن را وقف كرده بوده است. در جامع مفيدي آمده است كه آنجا در قرن يازدهم، در تصرف امير جلال الدين حسن بود. ^{(5) ۞}

2-1- سنگ قبر مرمر ۩

در جنب قلعه شمس آباد كه دو كيلومتر تا مركز ميبد فاصله دارد، در داخل زمين زراعتي، يك سنگ قبر از مرمر به اندازه 46 × 170 سانتي متر از زير خاك بيرون آورده شده كه در عمق يك متري زمين مدفون بوده است و بر سطح آن به خط نسخ خوش، آية الكرسي و دوازده امام و بر بدنه بالاي سنگ در سه ستون اين اشعار به خط نستعليق متوسط، نقر است:

................................... خــواجـه بـهـاء الـديــن حـبـيــب الله، كـز حـكـم قضا ................................... هـــــر كــــــه بــيــنــي ×××××××××××××××× ................................... گـر بــود بالـشتـت از خـورشـيـد و بــستـر از سپهر ................................... چــونــكــه خــوي مــردم عــالــم ســرشــت او نبود ................................... نـــام او حـــك شــــد اگـــر از دفـــتـــر مــلــك وجود ................................... چـون كـه جـنـت كـرد مـاوي جـستـمش تـاريخ فوت ................................... ...................................	.................... ..... 1 ..... .................... ..... 2 ..... .................... ..... 3 ..... .................... ..... 4 ..... .................... ..... 5 ..... .................... ..... 6 ..... .................... ....................	................................... در بـهــشــت عــدن مـــاوي كــرد و دنــيــا را بهشت ................................... هـيــچ كـس تـــخــم فـنــا در مــزرع عـــالــم نكشت ................................... عاقبت بستر تو را خاك است و بالين است خشت ................................... چــو ×××××××××××××××××× آن در سرشت ................................... لـيـك از بــهـرش پـي جـنـت تــو را «خـازن» نوشت ................................... هـاتـفـي گـفتا كـه شـد تـاريـخ، «ماوي در بهشت» ................................... ...................................

معلوم مي شود صاحب قبر در 968 ^{(6) ۞} وفات كرده و گوينده اشعار، «خازن» تخلص داشته است.

2-2- امامزاده مير شمس الحق ۩

منحصر به يك دهنه بقعه گنبدواره عادي است كه بنايش قدمتي ندارد. حسب و نسب امامزاده هم معلوم نشد.

سنگ قبر ابوالقاسم بن ابوالفرج كه در محراب مسجد جامع بيده از توابع ميبد در يزد نصب است؛ مربوط به قرن ششم هجري كه عبارات آن در متن آمده است.

ايرج افشار، كتاب يادگار هاي يزد

3- بيده ۩

بناي اين آبادي در تواريخ يزد منسوب به بيدار، يكي از سرهنگان يزدگرد بن بهرام است ^{(7) ۞} و بنا بر ذكر تواريخ يزد، خانقاهي توسط حاجي نجم الدين محمود شاه در آنجا ساخته شده بوده است. ^{(8) ۞}

3-1- امامزاده پير چراغ ۩

بناي امامزاده را تجديد كرده اند و تازه ساز است. متن يگانه سنگ قبر قديمي آن كه بر ديوار داخل بقعه ديده شد، عبارت است از: "وفات يافت المغفور شهيد سعيد، استاد حسن بن زين الدين بن شمس الدين اصفهاني به تاريخ روز چهارشنبه، 21 خرداد ^{(9) ۞} ماه في شهر ربيع الاول سنه 948، الموت."

3-2- سنگ قبر ابوالقاسم بن ابوالفرج ۩

در ميان محراب مسجد جامع بيده، يك تخته سنگ قبر به اندازه 46 × 52 سانتي متر از نوع سنگ هاي قرن ششم هجري كه در اين منطقه چند تا از آنها ديده شده است، بر ديوار نصب است. متاسفانه به اندازه 10 سانتي متر از پايين آن را شكسته اند.

آيات و مطالب منقور بر آن به نسخ و كوفي بدين شرح است:

◊ حاشيه اول: ×شكسته× الرحمن الرحيم. ان الذين قالوا ربنا الله ... بالجنة التي كنتم {توعدون}.
◊ حاشيه دوم: ×شكسته× حمن الرحيم. ان المتقين في جنات و عيون ... لا يمسهم في {ها} ×شكسته×.
◊ حاشيه سوم: شهد الله انه لا اله الا هو ... هو العزيز الحكيم.
◊ پيشاني: لا اله الا الله، محمد رسول الله.
◊ متن: هذا قبر ×يك كلمه ناخوانا× السعيد ابوالقاسم بن ابي الفرج بن احمد بن عل {ي} رحمة الله ×شكسته×.